DEFINCJE I OKREŚLENIA ZNACZEŃ : ryu, ryu-ha, styl, szkoła, system
W Japonii od najdawniejszych czasów rozróżniano szkoły sztuk walki. Uczyły one sposobów prowadzenia walki wręcz z bronią jak i bez broni, od najbardziej podstawowych do najbardziej wyszukanych.
Zebrane przez pisarzy rodów wojskowych dokumenty, świadectwa oraz kroniki dają pewien obraz sztuk walki od X do XVIII wieku. Szczególnie celują w tym kroniki z okresu EDO, które wzmiankują o "szkołach umiejętności wojennych", czyli BUJUTSU RYU. Można by się pokusić o podanie definicji takiego ośrodka, która powinna chyba brzmieć tak:
Jest to szkoła (RYU, RYU-HA), w której mistrz uczył adeptów strategii walki, używania różnych broni i określonych technik zgodnie z określonymi założeniami.
W temacie WYKAZ SZKÓŁ WALKI WRĘCZ i WYKAZ SZKÓŁ BUJUTSU przedstawiam listę szkół i ich główne specjalności z których dana szkoła słynęła. Należy jednak pamiętać, że w każdej z tych szkół uczono jeszcze wielu innych metod wojennego rzemiosła, gdyż żaden klasyczny styl bujutsu nie był oparty na jednej tylko taktyce walki, np. wyłącznie walka wręcz lub walka mieczem.
Znane dzisiaj tzw. "czyste systemy walki wręcz" pojawiły się dopiero w okresie MEIJI (1868 - 1912) a nawet później.
Chciałbym jeszcze krótko wyjaśnić znaczenie terminu RYU, RYU-HA. W uproszczonym znaczeniu ryu lub ryu-ha oznacza odrębne sposoby walki. Oba te terminy nie są synonimami słowa "szkoła", gdyż w obrębie RYU mogło być zawartych kilka lub kilkanaście szkół. Im więcej szkół, tym większa była szansa na rozbicie na dalsze ryu lub ryu-ha.
Z kronik Japonii oraz kronik głównych szkół bujutsu dowiadujemy się, że Japończycy rozwinęli i stosowali wiele metod walki bez broni i że metody te, stały się ważnym elementem szkolenia wojowników.
Krótka definicja metody walki bez broni mogłaby brzmieć tak:
Jest to systematyczny i pomysłowy sposób wykorzystania ciała ludzkiego w walce, aby osiągnąć te same cele strategiczne, jakie osiąga się w walce z użyciem broni."
Gdy zadamy pytanie, którą z metod walki ( z bronią lub bez) ludzkość rozwinęła najpierw, nie otrzymamy dokładnej odpowiedzi. Jednakże, według różnych autorów, obie te metody wydają się współistnieć od początku historii człowieka, uzupełniając się, łącząc lub zastępując nawzajem w zależności od wymogów czasu, miejsca i okoliczności. Dowody, że człowiek potrafił stosować metody walki bez broni znajdujemy w najstarszych świadectwach każdego niemalże narodu. Moją własną teorię powstałą na bazie wielu różnych spostrzeżeń i informacji przedstawię w innym artykule w temacie TEORIE. Być może wyda się ona wielu zbyt naciągana lub też niemożliwa do zaakceptowania, ale kto wie, jak było naprawdę .
W Japonii metody walki bez broni pojawiają się pod różnymi nazwami, których listę najczęściej spotykanych w literaturze na temat sztuk walki przedstawiam poniżej:
1. AIKIJUTSU
2. CHIKARA - KURABE
3. GUSOKU (KO-GUSOKU, CHO-GUSOKU)
4. HAKUDA
5. HAKUSHI
6. JUJUTSU
7. KEMPO
8. KIAIJUTSU
9. KOPPOJUTSU
10. KOSHI-MAWARI
11. KOSHI-NO-WAKARI
12. KUMIUCHI (RYO-KUMIUCHI)
13. SHINHAKU (SHUBAKU)
14. SUMO (SUMAI)
15. TORITE
16. WAJUTSU
17. YAWARA (YAWARA-GE, YAWARA-GI)
|
Kaligrafia japońskiego znaku Kanji
oznaczającego Jujutsu i Yawara
|
Wszystkie te metody łączyły wspólne cechy. Np. wszystkie uznały ciało ludzkie, odpowiednio wyćwiczone i wzmocnione za podstawowe narzędzie walki. Stawiały przy tym indywidualne wymogi, dotyczące sposobów użycia ciała. Sposoby te, to charakterystyczne metody unieruchamiania poprzez duszenia, przemieszczania stawów, uciski punktów witalnych i uderzenia.
Wszyscy mistrzowie bujutsu odziedziczyli z przeszłości pewne ruchy czy też techniki (WAZA), do których dodali swoje własne odmiany i udoskonalenia, dążąc by poprzez te techniki podporządkować sobie przeciwnika lub zneutralizować jego atak jednym z wyżej wspomnianych sposobów.
Techniki te dzielono na grupy:
NAGE-WAZA (techniki rzutów) która obejmowała różne sposoby usunięcia przeciwnika przez rzucenie go, przeważnie płasko na plecy, na ziemię. W zakres ten wchodziły rzuty biodrowe (koshi-waza) w których biodro stanowiło główny punkt oparcia przy rzucie, rzuty ręką (te-waza), rzuty przy pomocy nóg (ashi-waza), rzuty poświęcenia (sutemi-waza). Dodatkowo prawie wszystkie główne metody zawierały techniki obezwładniania lub unieruchomiania (osae-waza, torae). Niebezpieczne techniki uduszeń (shime-waza) które dostarczały niezliczonych sposobów przerwania dopływu krwi do mózgu lub powietrza do płuc również stanowiły część tych metod. Należą także do nich techniki przemieszczania stawów (kansetsu-waza) oraz techniki uderzeń (atemi-waza) polegające na wykonywaniu uderzeń i kopnięć w punkty witalne przeciwnika.
Wymienione techniki były stosowane pojedynczo (jeśli dobrze wykonany cios kończył walkę) lub w kombinacjach, np. po rzucie następowało duszenie lub uderzenie.
W rzeczywistej walce były zwykle śmiertelne. Rzut skierowany w ten sposób, aby zmusić przeciwnika do niezręcznego upadku, powodował na ogół złamanie kręgosłupa lub inne, ciężkie obrażenia. To samo można powiedzieć o SHIME-WAZA ,gdyż duszenie przedłużone poza wstępny stopień utraty przytomności powodowało śmierć. Równie niebezpieczną techniką były ATEMI-WAZA.
Dla celów treningowych znaleziono sposoby zmniejszenia szkodliwych skutków walki realnej, tak aby techniki te można było stosować w bezpiecznej walce pokazowej lub treningowej. Sposoby te przyczyniły się do zmniejszenia bezwzględności starć, o których tak opowiada np. zawodnik judo z epoki Meiji, YOKOYAMA SAKUJIRO :
".... W tamtych czasach zawody były niezwykle brutalne i niejednokrotnie uczestnicy płacili życiem za udział w nich. Dlatego kiedy wyruszałem, aby wziąć udział w jednej z takich spraw, nieodmiennie żegnałem się z moimi rodzicami, bo nie miałem żadnej pewności, czy wrócę żywy. (...) Niektóre techniki były zabronione, ale my nie wahaliśmy się uciekać do najbardziej niebezpiecznych metod, aby pokonać przeciwnika."
W takich właśnie gwałtownych spotkaniach (dotyczy to również walki na włócznie i miecze) szło często o "wygranie lub przegranie wszystkiego". Ów swoisty proces kwalifikacji, albo raczej eliminacji, poprzez sprawdziany praktyczne, nie tylko zapewnił ciągłe dążenie do doskonalenia technik walki lecz również przynosił sławę "zwycięskim" szkołom. Same techniki były wspomagane jeszcze dodatkowymi czynnikami w większości szkół. Chodzi tu o umiejętne zastosowanie zasady JU lub AIKI, co w konsekwencji rozwinęło niezwykle skuteczne sposoby walki wręcz, znane nie tylko w klasycznym jujutsu ale i w innych metodach, o których często wspominają źródła dotyczące sztuki wojennej.
Poniżej podaję jeszcze inne określenia i ich definicje:
| ·DYSCYPLINA | dyscypliny sportowe; określona forma działalności sportowej objęta normami. |
| ·METODA | świadomie i konsekwentnie stosowany sposób postępowania dla osiągnięcia określonego celu. Zespół celowych czynności i środków. |
| ·SPOSÓB | określona metoda, forma wykonania, ujęcia czegoś ; maniera, styl |
| ·STYL | 1. całokształt cech charakterystycznych dla danej sztuki
2. sposób wykonywania pewnych ruchów charakterystycznych dla danej dyscypliny sportowej. |
| ·SYSTEM | określony sposób, metoda postępowania, wykonywania jakiejś czynności. |
| ·SZKOŁA | 1. instytucja oświatowo-wychowawcza której zadaniem jest kształcenie i wychowanie.
2. kierunek, metoda w nauce, sztuce, literaturze itp., których przedstawicieli łączą wspólne poglądy, metody, itp. |
| ·SZTUKA | 1. Umiejętność, biegłość w wykonywaniu czegoś ; kunszt, Mistrzostwo.
2. czynność, działanie będące wyrazem czyjejś zręczności, umiejętności, siły, sprytu itp. |
Poniżej demonstruję zdefiniowany ideogram oznaczający RYU.
Ideogram ten możemy podzielić na dwie główne części.
| Po lewej stronie mamy znak |  | który wyraża ideę wody, | Natomiast element dolny |  | oznacza nurt rzeki ( gawa). |
Poniższa definicja ideogramu ryu jest próbą innego przedstawienia lub tłumaczenia słowa szkoła, wg interpretacji jednego z japońskich ekspertów jujutsu.
Idea RYU występowała przede wszystkim w epoce samurajów, przywiązanych do swoich panów, klanów, rodów i ryu. Przynależność do którejkolwiek z nich zobowiązywała do odpowiedniego zachowania się oraz przyjęcia wielkiej odpowiedzialności. Już samo noszenie imienia szkoły było brzemieniem, któremu trzeba było godnie i bezustannie się oddawać i poświęcać.
Nikt nie mógł rościć sobie prawa do noszenia imienia szkoły, kto nie oddał się jej całkowicie, bez nadziei na profity i zyskanie osobistej chwały czemu dzisiaj większość byłaby przeciwna, gdyż wymagałoby by to pokory, uniżania i zatracenia swojego własnego "Ego", po to tylko by żyła szkoła (ryu).
Ideę ryu można przybliżyć poprzez zwrócenie uwagi na pewne analogie z "DO" (michi) zwanej drogą. Wygodnym i nietrudnym było roszczenie sobie prawa, starania się o przynależność do "drogi". Utrzymanie się, wytrwanie na niej wymagało bez wątpienia zdwojonych wysiłków. Wymagało nie tylko czynów, ale i odmiennego zachowania, które wyraźnie określiłoby stanowisko adepta wobec szkoły która albo pochłonęłaby go bez reszty, albo po prostu wyrzuciła by go na stromy "brzeg". I być może w tej sytuacji można by powiedzieć, że: "To, co nas nie unicestwi, powróci do nas silniej"
W dzisiejszych czasach mówi się o ryu jako o sztuce ogólnie bądź sztuce wojennej. Najczęściej w tej sztuce chodzi o to by dać się ponieść przez nurt (tu: styl) niczym martwe drzewo, albo nieśmiało tylko się w nim zamoczyć i szybko z niego wyjść.
A zrobić to jedynie z tego powodu, że jest to obecnie "moda" (ryuko), nic więcej.
Spełnienie, polegające na tym, żeby utrzymać się na "nogach" wbrew (albo dzięki) temu nurtowi, dla większości nie jest łatwe, lecz każdy może spróbować.
Eryk Murlowski
|
